 | JAK ŻYLI NAUCZYCIELE W II RZECZYPOSPOLITEJ? |
Przygotowanie tej niezwykłej stałej wystawy trwało aż siedem lat. Uroczyste otwarcie nastąpi 11 grudnia 2016 r. o godz. 14:00 w Muzeum Ziemi Mińskiej, ul. Okrzei 16, Mińsk Mazowiecki.
Wystawa pokazuje realia życia codziennego i działania Polaków w I połowie XX wieku. Narracja prowadzona jest z perspektywy jednej rodziny nauczycieli: Janiny i Józefa Sylwestrowiczów. Można odwiedzić wnętrze ich mieszkania z lat trzydziestych, a w części informacyjnej ekspozycji zobaczyć przykłady pracy pedagogicznej i społecznej, samokształcenia, twórczości artystycznej oraz walki o wolność. Fotografie, obrazy i dokumenty nawiązują do typowych dziejów i postaw życiowych Polaków w tym okresie, a jednocześnie zwracają uwagę na ważną rolę nauczycieli w budowaniu systemu polskiej państwowości po I wojnie światowej – tworzeniu kultury, samorządności i powszechnej edukacji. Wystawę uzupełniają przedwojenne nagrania z Archiwum Polskiego Radia.
Niezwykłość tego przedsięwzięcia ma kilka aspektów. Zacznijmy od tego, że organizatorów wystawy jest dwóch: Muzeum Ziemi Mińskiej jako instytucja oraz profesor Maria Ekiel-Jeżewska jako osoba prywatna – kurator, kustosz zbiorów i autorka projektu, realizująca go pro bono publico. Jak do tego doszło? Przyjmijmy na razie, że to przypadek, gdyż jej dziadkowie, państwo Janina i Józef Sylwestrowiczowie, od 1950 r. mieszkali dokładnie w tych pomieszczeniach, które teraz stanowią główną część wystawy. Sprowadzili się tu razem z całym swoim dobytkiem, materialnym i intelektualnym, gromadzonym od przełomu XIX/XX wieku i w tych murach pozostali do końca swoich dni. Zajęci pracą i służbą społeczną, nie zmieniali wystroju wnętrza, które przez lata powojenne pozostało niemal niezmienione i w kompletnej postaci przetrwało do dziś.
Dzięki temu możliwe jest pokazanie w muzeum unikalnego spójnego obrazu realiów życia codziennego w Polsce w okresie międzywojennym. Podstawowym założeniem kuratora było dokonanie rekonstrukcji całości tego konkretnego wnętrza tak jak ono wyglądało w okresie międzywojennym, przy wykorzystaniu i zabezpieczeniu przed zniszczeniem wszystkich zachowanych oryginalnych elementów wyposażenia mieszkania z tamtego okresu oraz pozyskaniu brakujących przedmiotów. Niemal wszystkich eksponatów użyczyła rodzina: Irena Ekiel, Maria Ekiel-Jeżewska, Zofia Maliszewska, Janusz Sylwestrowicz, Stanisław Sylwestrowicz i Piotr Jeżewski.
Przedmioty w pokojach, kuchni i łazience ilustrują na ile życie codzienne w Polsce w I połowie XX wieku było odmienne i trudniejsze niż obecnie. Uderzająca jest jednak współczesna aktualność wartości, którym służyli jego mieszkańcy. Skąd o tym wiemy? Otóż dziedzictwo państwa Sylwestrowiczów obejmuje także niezwykły zbiór dokumentów, zapisków, książek, fotografii i obrazów, którego fragmenty zaprezentowane zostały w części informacyjnej wystawy w korytarzu przed wejściem. Tu warto wyjaśnić, że Józef był nie tylko nauczycielem języka polskiego, ale także artystą i zostawił po sobie imponujący zbiór akwarel, szkiców i grafik. To właśnie obecność tego archiwum zdecydowała o powstaniu wystawy i zaangażowaniu jej kuratora w działania służące opracowaniu i udostępnieniu tego interesującego zbioru (i to już nie był przypadek). Prawdę mówiąc, wszystko zaczęło się od pasji poznawczej prawnuka Sylwestrowiczów Piotra Jeżewskiego, który wyszukał i zebrał razem rozproszone archiwalia, a potem przez lata zajmował się ich usystematyzowaniem i cyfryzacją, będąc jednocześnie plastykiem i grafikiem całej wystawy.
Ekspozycja skłania do pytań. Kim byli nauczyciele II RP? Na czym polegała ich pasja? Czego byli ciekawi i jak uczyli się przez całe życie? Jak zdobywali wolność – nie tylko na wojnie, ale także w czasach pokoju? Jak wychowywali młodzież? Czy możemy z ich historii czerpać inspiracje we współczesnej edukacji? Wciąż jednak zbyt mało wiemy, aby móc odpowiedzieć na te pytania. Misją naszej ekspozycji jest odkrywanie prawdy o historii działań wielu polskich nauczycieli, z pożytkiem dla współczesnych pedagogów i oczywiście ich udziałem w tym przedsięwzięciu. Tak więc chociaż doszliśmy do momentu otwarcia wystawy, ale nie jest to bynajmniej koniec, a początek naszej wspólnej przygody.
Współpraca już się zaczęła. Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Miasta Mińsk Mazowiecki, Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN, Fundacji PKO Banku Polskiego, Fundacji BRE Banku. Patronami wystawy są: Burmistrz Miasta Mińsk Mazowiecki Marcin Jakubowski i Starosta Miński Antoni Jan Tarczyński. Mamy wielu wspaniałych współpracowników w Polsce i poza jej granicami, a także w samym Mińsku Mazowieckim, a oczywiście z radością przywitamy następnych. O ich pracy i zaangażowaniu warto by napisać oddzielny artykuł, mówiący też oczywiście o moim wspólnym działaniu z nieocenionymi Pracownikami Muzeum. A na razie zapraszam do zwiedzania wystawy z kuratorem: 15 grudnia 2016 r. w godz. 10-21, a także w każdy pierwszy wtorek miesiąca w godz. 9-17.
Maria Ekiel-Jeżewska
